Arts and Crafts Akımı Nedir?

Sanat ve zanaat hareketidir. Sanayi Çağı’nda sanat içinde toplum anlayışını ilk ortaya atan akım Arts & Crafts Akımı’dır. Akımın özellikle sanayiye ve onun getirdiği bireyselliği yıkıcı düzene karşı çıkışı, Orta Çağ’a dönüşü savunuşuyla etkili olması ve akımın sosyalist düşünceyle birleşen toplumsal sorumluluk alanında tasarım ve sanatsal üretime katılıp dönütler vermiştir. 1

Trompetli Melek, döşeme kumaşı, Herbert Percy Horne, 1884, İngiltere. Müze numarası T.85-1953. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra Trompetli Melek, döşeme kumaşı, Herbert Percy Horne, 1884, İngiltere. Müze numarası T.85-1953. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra 2

19.yüzyılın sonlarında, endüstri devriminin içerisinde bulunduğu sosyal, ahlaksal ve sanatsal kaosa karşı İngiltere’de ortaya çıkan Arts & Crafts hareketi, bir süre sonra tüm Avrupa’ya yayılarak, dekoratif sanatların yeniden ilgi odağı olmasını sağlamıştır. Bu hareketle birlikte Viktorya döneminin seri üretim mallarının niteliksizliği vurgulanarak, el sanatlarına dönüşün gerekliliği savunulmuştur. 3

Arts & Crafts Akımı, Art Nouveau (Sezesyonizm), (19.yy.) Akımı’na öncülük etmiş ve 1890’larda bu akıma katılmıştır. 1

William Morris tarafından tasarlanmış, Ada Phoebe Godman tarafından üretilmiştir, 1877, İngiltere. Müze numarası T.166-1978. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra William Morris tarafından tasarlanmış, Ada Phoebe Godman tarafından üretilmiştir, 1877, İngiltere. Müze numarası T.166-1978. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra 2

Arts and Crafts Akımı Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

19.yüzyılın başlarında gerçekleşen sanayi devrimiyle birlikte, makineler insan ve hayvan gücünün yerine geçmiş, Avrupa ve Amerika’da kırsal kesimlerden kentlere göçler meydana gelmiştir. Makineleşmeyle birlikte seri üretimin egemenliği, el sanatları geleneğini ortadan kaldırmaya başlamıştır. Bu egemenlik en belirgin şekliyle; hızlı kentleşmeyle birlikte ihtiyaç ve zorunluluk haline gelen, ancak estetik kaygı gözetmeksizin inşa edilen yeni yapılarla birlikte, mimarlık alanında ortaya çıkmıştır. Sanayileşmenin ve hızlı kentleşmenin sosyal, ahlaki ve sanatsal karmaşasına bir karşı çıkış olarak ortaya çıkan Arts and Crafts Hareketi, modern sanatın ilk aşaması olarak nitelendirilmektedir. 3

Sanayi Devrimi’nin sonucu olarak, birçok yeni buluş meydana gelmiş ve el sanatlarındaki gerileme eleştirmen ve sanatçılarda büyük bir kaygı uyandırmıştır.

Ekonominin insanın emeğinden değil de makineden olduğu fikri onları rahatsız etmiştir.

Ernest William Gimson tarafından tasarlanan sandalye, Edward Gardiner tarafından üretilmiştir, 1905, Sapperton, İngiltere Ernest William Gimson tarafından tasarlanan sandalye, Edward Gardiner tarafından üretilmiştir, 1905, Sapperton, İngiltere 4

Arts and Crafts Akımı Hangi Amaçla Ortaya Çıktı?

Akımın genel amacı, sanayileşmeyle birlikte fabrikalarda üretilen seri üretim ürünlerinin, el emeğine dayalı üretim ürünlerinin yerini alması sonucu değersizleşen sanat üretimine itiraz etmek ve dekoratif sanatların tüm Avrupa’da yeniden canlandırılmasıdır.

Arts and Crafts Akımı Hangi Ülkede Ortaya Çıkmıştır?

Sanatlar ve El Sanatları Akımı, dünyada sanayileşmenin en erken başladığı ülke olan İngilterede ortaya çıkmıştır.

Jack George Washington Henry tarafından tasarlanan ve Morris & Co., 1890-1891 tarafından üretilen bir dolap. Victoria ve Albert Müzesi, Londra Jack George Washington Henry tarafından tasarlanan ve Morris & Co., 1890-1891 tarafından üretilen bir dolap. Victoria ve Albert Müzesi, Londra 5

Arts and Crafts Akımı Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

1880 yılında ortaya çıkmış ve 1910 yılına kadar gelişme göstermiştir.

Philip Webb tarafından tasarlanan, John Garrett ve Son tarafından üretilen Altar masası,1897, İngiltere. Müze numarası W.4-2003. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra Philip Webb tarafından tasarlanan, John Garrett ve Son tarafından üretilen Altar masası,1897, İngiltere. Müze numarası W.4-2003. © Victoria ve Albert Müzesi, Londra 2

Arts and Crafts Akımı Öncüleri Kimlerdir?

Victoria Çağı İngiltere’sinde, John Ruskin ve William Morris, iş yaparken eğlenmek ve mutluluk duymak için çalışma hayatında yeni bir Rönesans’dan (1300-1600) bahsetmişlerdir.

John Ruskin John Ruskin

John Ruskin

İngiltere’de İngiliz ressam, yazar John Ruskin (1819-1900), yaratıcı sanatçılarla sanayi dünyası arasında yeniden birleşme zemini aramış ve sonunda keşfetmiştir. Almanya’da, sanat ve zanaat akademileri, yeni bir kuşakta, sanayi ve zanaat alanında eğitilmiş yetenekli bireyler ortaya çıkarmak amacıyla kurulmuştur. 1

John Ruskin’in bu düşünceler ile birlikte, 1851 yılında yayınladığı Arts & Crafts Akımı’nın genel taslağını oluşturan The Stones of Venice - “Venedik’in Taşları“ adlı kitabında şu sözlerden bahsedilmiştir: “Zanaatçının sanat yapıtıyla ilişkisini ele alarak endüstrileşmeyle birlikte ortaya çıkan işin bölünmesine ve işi yapanın bir makineye indirgenmesine tepkiliyim, üretimin ve makineleşmenin geleneksel zanaatçılığı ve el işçiliğini yok ettiğini savunuyorum, her türlü eşyaya kişiliğini kaybettirdiğini düşünüyorum” diyerek düşüncelerini vurgulamıştır. 1

John Ruskin, 1848’de yayımladığı The Seven Lamps of Arcbitecture- “Mimarlığın Yedi Lambası” adlı kitabında yapıların kullanışlı olmasını savunmuş, doğal malzeme ile doğru üretim yapılacağına değinmiştir. 1

John Ruskin’in ilkelerinden etkilenen İngiliz tasarımcı ve şair William Morris (1834-1896), 1853’te Oxford’da bir çevreyle tanışmıştır. Ruskin’in taslağını belirttiği Arts & Crafts Akımı’nın düşüncesinden etkilenmiş, İngiliz ressam Edward Burne-Jones (1833-1898) ile birlikte 1857’de “Oxford Birliği” binasının fresklerini yapmış ve mobilya tasarımlarına da başlamıştır. 1

William Morris William Morris

William Morris

William Morris (1834-1896), 19. yüzyılın sonlarında tasarımın yükselen figürü, Sanat ve Zanaat hareketi üzerindeki ana etkiydi. Hareketin estetik ve sosyal vizyonu, 1850’lerde Romantik edebiyat sevgisini sosyal hayata bağlılıkla birleştiren Edward Burne-Jones’un da aralarında bulunduğu Oxford Üniversitesi’ndeki bir grup öğrenci olan Birmingham Set ile geliştirdiği fikirlerden doğdu. Burne-Jones’un sözleriyle, “çağa karşı kutsal bir savaş açmayı” amaçladılar.

Philip Webb tarafından tasarlanan ve 1860’ta tamamlanan, Bexleyheath’teki William Morris’in Red House’u; Arts and Crafts hareketinin en önemli yapılarından biridir. Philip Webb tarafından tasarlanan ve 1860’ta tamamlanan, Bexleyheath’teki William Morris’in Red House’u; Arts and Crafts hareketinin en önemli yapılarından biridir.

Philip Webb tarafından tasarlanan ve 1860’ta tamamlanan, Bexleyheath’teki William Morris’in Red House’u; Arts and Crafts hareketinin en önemli yapılarından biridir. Morris, çeşitli el sanatlarını denemeye ve mobilya ve iç mekanlar tasarlamaya başladı. Sanat ve El Sanatları hareketinin ayırt edici özelliği olan tasarımın yanı sıra üretimle de kişisel olarak ilgilendi. Ruskin, entelektüel tasarım eyleminin manuel fiziksel yaratma eyleminden ayrılmasının hem sosyal hem de estetik olarak zarar verici olduğunu iddia etmişti. Morris bu fikri daha da geliştirdi, atölyelerinde uygun teknikler ve malzemelerde kişisel olarak ustalaşmadan önce hiçbir iş yapılmaması gerektiğinde ısrar etti ve “onurlu, yaratıcı insan işgali olmadan insanların yaşamdan koptuğunu” savundu.

The Green Dining Room veya The Morris Room. William Morris, Philip Webb ve Edward Burne-Jones, tarafından üretilmiştir. Victoria and Albert Museum, Londra The Green Dining Room veya The Morris Room. William Morris, Philip Webb ve Edward Burne-Jones, tarafından üretilmiştir. Victoria and Albert Museum, Londra 5

Morris & Co’nun 1880’lerde açılan Merton’daki fabrikasındaki dokuma hangarı 1861’de Morris ticari olarak mobilya ve dekoratif objeler yapmaya başladı, tasarımlarını ortaçağ stilleri üzerine modelledi ve cesur formlar ve güçlü renkler kullandı. Desenleri flora ve faunaya dayanıyordu ve ürünleri İngiliz kırsalının yerel veya yerel geleneklerinden ilham aldı. Bazıları, malzemelerin güzelliğini ve ustanın işini sergilemek için kasıtlı olarak yarım bırakılmış, böylece rustik bir görünüm yaratılmıştır. Morris, doğayı ve formun sadeliğini vurgulayarak tüm sanatları evin dekorasyonunda birleştirmeye çalıştı.

William Morris’in Şirketi

Şirketin amacı, halı, vitray, seramik, mücevher, heykel, mobilya gibi her türlü el sanatını düşük maliyetle üretip, sergileyip, satmaktır. Ancak ürünler düşünüldüğü kadar ucuza üretilememiştir. Şirket, asıl kazancını başka firmalara yaptırdığı duvar kağıdıyla makine halısından kazanmıştır. Kendi tasarladığını manuel olarak değil de makineyle üreterek satmak firmanın çelişkisidir.

Kelmscott Basımevi

1890 yılına gelindiğinde şirket baskı tekniklerinin çok geliştiği ve makineleştiği bir döneme girmiş, William Morris’de “Kelmscott Basımevi’ni” kurmuştur ve eski tekniklerle, en ince ayrıntısına kadar tasarlayarak kitap basmanın bir sanat olabileceğini göstermeyi amaçlamıştır. 1

John Ruskin’in Gotik’in Doğası, William Morris tarafından 1892’de Kelmscott Press’te 15. yüzyıl yayıncısı Nicolas Jenson’dan esinlenerek basılmıştır. Venedik Taşları’ndaki bu bölüm, Sanat ve Zanaat hareketinin manifestosuydu. John Ruskin’in Gotik’in Doğası, William Morris tarafından 1892’de Kelmscott Press’te 15. yüzyıl yayıncısı Nicolas Jenson’dan esinlenerek basılmıştır. Venedik Taşları’ndaki bu bölüm, Sanat ve Zanaat hareketinin manifestosuydu. 6

Arts and Crafts Akımı Ürünleri Nelerdir?

Arts & Crafts Akımı mimarlıktan, duvar kağıdına, mobilyaya ve kitap tasarımına kadar uzanan her alanda örnekler ortaya koymuştur. Tüm ortak bir biçim dili yaratmıştır. Mimarlıkta halk mimarlığını tarihte ilk kez gündeme getirerek Arts & Crafts Akımı, yapılarında halk mimarlığına özgü üretim biçimini göstermiştir. Duvar kağıdı, grafik ve tekstil tasarımı gibi alanlarda ise, daha çok bitkisel öğeler kullanmıştır. 1

Arthur Stansfield Dixon tarafından tasarlanan, Birmingham Guild of Handicraft tarafından yapılan lamba, 1893, Birmingham, İngiltere Arthur Stansfield Dixon tarafından tasarlanan, Birmingham Guild of Handicraft tarafından yapılan lamba, 1893, Birmingham, İngiltere 4

Lavabo, Leonard F. Wyburd ve William De Morgan tarafından tasarlandı, Liberty & Co. Ltd. ve William De Morgan tarafından üretildi, 1894, Londra, İngiltere Lavabo, Leonard F. Wyburd ve William De Morgan tarafından tasarlandı, Liberty & Co. Ltd. ve William De Morgan tarafından üretildi, 1894, Londra, İngiltere 4

Linen Press, 1904, Byrdcliffe Arts and Crafts Colony, Amerika Linen Press, 1904, Byrdcliffe Arts and Crafts Colony, Amerika 7

Vazo (1915) ve kase (1917), Boston’daki Paul Revere Çömlekçiliğini işleten bir grup kadın olan Saturday Evening Girls tarafından üretildi. Vazo (1915) ve kase (1917), Boston’daki Paul Revere Çömlekçiliğini işleten bir grup kadın olan Saturday Evening Girls tarafından üretildi. 8

Kaynaklar:

  1. Duygunur BEL KILIÇ, Resim Sanatında Arts and Crafts Akımının Güncel Sanattaki Yeri, 2020, Yüksek Lisans Tezi ↩︎

  2. https://www.vam.ac.uk/articles/arts-and-crafts-an-introduction ↩︎

  3. Kader SÜRMELİ, Şevin GÜLPINAR, Arts and Crafts hareketi ve Kelmscott Basımevi, 2018, makale ↩︎

  4. https://www.vam.ac.uk/collections/arts-and-crafts ↩︎

  5. https://www.thecollector.com/introduction-arts-and-crafts-movement/ ↩︎

  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Arts_and_Crafts_movement#/media/File:Kelmscott_Press_-_The_Nature_of_Gothic_by_John_Ruskin_(first_page).jpg ↩︎

  7. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/14336 ↩︎

  8. https://www.britannica.com/art/Arts-and-Crafts-movement ↩︎